O stali wiemy więcej niż inni!
Stal to jest stop żelaza z węglem, plastycznie obrobiony i obrabialny cieplnie, o zawartości węgla nieprzekraczającej 2,11%, co odpowiada granicznej rozpuszczalności węgla w żelazie (dla stali stopowych zawartość węgla może być dużo wyższa). Klasyfikacja stali - Gatunki stali można klasyfikować ze względu na: - skład chemiczny, - zastosowanie - proces produkcji - roces topienia - strukturę metalograficzna itp. Różne rodzaje stali według składu chemicznego: 1. Stal węglowa - stal niestopowa Stal węglowa odnosi się do stopu żelazo-węgiel o zawartości węgla poniżej 2% i niskim poziomie pierwiastków zanieczyszczających, takich jak krzem, fosfor, siarka i tlen. W zależności od zawartości węgla te rodzaje stali można podzielić na: - stal niskowęglową , znana również jako żelazo lub stal miękka, ma zawartość węgla 0,04-0,25% (lub 0,30%). - stal średniowęglowa o zawartości węgla od 0,25 (lub 0,30) do 0,60%. - stal węglowa o zawartości węgla 0,60-1,25%. - stal ultra wysokowęglowa o zawartości węgla 1,25-2,00% Uwagi: - czyste żelazo, zawartość węgla ≤ 0,04% - surówka: zawartość węgla ≥ 2,0% 2. Stal stopowa Stal stopowa odnosi się do stali opartej na stali węglowej, która jest uszlachetniana przez dodanie niektórych pierwiastków stopowych (takich jak chrom, nikiel, molibden, wolfram, wanad, tytan itp.) w celu poprawy właściwości stali. W zależności od rodzaju pierwiastków stopowych te rodzaje stali można podzielić na: - stal nierdzewna - stal chromowana - stal manganowa - stal chromowo-manganowa - stal chromowo-niklowa - stal molibdenowa - stal krzemowo-manganowa itp. Zgodnie z całkowitą zawartością jego pierwiastków stopowych można go podzielić na: - stal niskostopowa, całkowity udział masowy pierwiastków stopowych ≤ 5%; - stal średniostopowa, całkowity udział masowy pierwiastków stopowych wynosi 5-10%; - stal wysokostopowa, całkowity udział masowy pierwiastków stopowych >10%. 3. Kwalifikacja stali w zależności od zastosowania: - stal konstrukcyjna - stal narzędziowa - stal sprężynowa - stal łożyskowa - stal odporna na ścieranie (stale trudnościeralne) - stale specjalna jak np. stal chirurgiczna, stal kwasoodporna, stal magnetyczna, stal transformatorowa, stal żaroodporna i inne. 4. Klasyfikacja stali według procesów produkcyjnych: - stal walcowana na gorąco Stal walcowana na gorąco odnosi się do różnych stali wytwarzanych przez walcowanie na gorąco, a większość stali jest walcowana na gorąco. Ten rodzaj stali jest powszechnie stosowany w produkcji profili stalowych, rur stalowych, blach stalowych i drutu. - stal walcowana na zimno Stal walcowana na zimno odnosi się do różnych stali wytwarzanych przez walcowanie na zimno. Stal walcowana na zimno charakteryzuje się gładką powierzchnią, dokładnym wymiarem i dobrymi właściwościami mechanicznymi w porównaniu do stali walcowanej na gorąco. Ten rodzaj stali jest powszechnie używany do walcowania cienkich blach i taśm stalowych. - stal ciągniona na zimno Przez stal ciągnioną na zimno rozumie się różne stale wytwarzane metodą ciągnienia na zimno, które charakteryzują się dużą precyzją i dobrą jakością powierzchni. Ten rodzaj stali jest używany głównie do produkcji drutu stalowego, a także do produkcji okrągłych stalowych i sześciokątnych prętów o średnicach poniżej 50 mm oraz rur stalowych o średnicach poniżej 76 mm. - staliwo Staliwo odnosi się do staliwa wykonanego w procesie odlewania, a jego zawartość węgla wynosi zwykle od 0,15 do 0,60%. Ze względu na słabe właściwości odlewnicze odlewy staliwne często wymagają obróbki cieplnej i stopowania w celu poprawy ich struktury i właściwości. W przemyśle produkcji mechanicznej staliwa są wykorzystywane głównie do wytwarzania części o skomplikowanych kształtach, trudnych do wykucia lub cięcia oraz wymagających większej wytrzymałości i plastyczności. - stal kuta Stal kuta odnosi się do różnych odkuwek wykonanych w procesie kucia. Jakość kutych części stalowych jest wyższa niż odlewów stalowych i wytrzymują duże obciążenia, plastyczność i wytrzymałość. Inne aspekty właściwości mechanicznych są również wyższe niż części staliwnych, dlatego niektóre ważne części maszyn powinny być wykonane ze stali kutej.